HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI

Hòa giải tranh chấp đất đai là 1 bước bắt buộc trong quá trình giải quyết tranh chấp liên quan đến đất đai tại Việt Nam. Đây là cách thức giúp các bên liên quan tự nguyện giải quyết mâu thuẫn thông qua thương lượng, thỏa thuận với sự hỗ trợ của bên trung gian, thường là chính quyền địa phương hoặc tổ chức hòa giải. Cùng tìm hiểu những quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này qua bài viết dưới đây!

Hòa giải tranh chấp đất đai là gì?

Hoà giải là phương thức giải quyết tranh chấp với sự tham gia của bên thứ ba làm trung gian hoà giải để hỗ trợ, thuyết phục các bên tranh chấp tìm kiếm các giải pháp nhằm loại trừ hanh chấp đã phát sinh. Trong đó, khoản 47 Điều 3 Luật Đất đai 2024 giải thích: “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.”

Do đó, hòa giải tranh chấp đất đai là biện pháp giải quyết tranh chấp về đất đai giữa những người sử dụng đất với nhau để đi đến sự thống nhất ý chí bằng việc các bên tự thỏa thuận, thương lượng hoặc qua một bên thứ ba trung gian, nhằm giảm áp lực cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đồng thời góp phần làm hạn chế, chấm dứt các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh ngay từ ở cơ sở.

Các trường hợp tranh chấp đất đai

Thường có 3 dạng tranh chấp đất đai cơ bản như sau:

- Tranh chấp về quyền sử dụng đất

Đây là tranh chấp giữa những người sử dụng với nhau về ranh giới giữa các vùng đất. Loại tranh chấp này thường do một bên tự ý thay đổi ranh giới hoặc hai bên không xác định được với nhau về ranh giới, một số trường hợp chiếm luôn diện tích đất của người khác.

- Tranh chấp về quyền, nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất

Tranh chấp này thường là những tranh chấp về hợp đồng dân sự trong quá trình sử dụng đất, ví dụ như: tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất như tuyên hợp đồng vô hiệu, công nhận hiệu lực pháp lý của hợp đồng, tranh chấp về các quyền và nghĩa vụ trong quá trình thực hiện hợp đồng cho thuê, cho thuê lại,…

-          Các tranh chấp khác liên quan đến quá trình sử dụng đất

Có thể là các tranh chấp về đất đai xảy ra khi vợ chồng ly hôn; hoặc khi mở quyền thừa kế về quyền thừa kế quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất;…

Các loại hòa giải tranh chấp đất đai

Theo Điều 235 Luật Đất đai 2024, việc hòa giải tranh chấp đất đai được quy định như sau:

“1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải, hòa giải ở cơ sở theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở, hòa giải theo quy định của pháp luật về hòa giải thương mại hoặc cơ chế hòa giải khác theo quy định của pháp luật.

2. Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 của Luật này, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.”

Như vây, có 2 loại hòa giải tránh chấp đất đai gồm:

- Hòa giải tự nguyện

- Hòa giải bắt buộc tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp.

Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai

Theo quy định tại khoản 2, Điều 235 Luật Đất đai năm 2024: Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 của Luật đất đai, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.

Việc hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp được thực hiện theo Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai, thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai được quy định như sau:

Bước 1: Người đề nghị nộp đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp lên UBND xã.

Bước 2: Tiếp nhận hồ sơ

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ thời điểm nhận đơn, UBND xã phải thông báo tới các bên tranh chấp và Văn phòng/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất về việc thụ lý đơn yêu cầu hòa giải.

Trường hợp không thụ lý phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Bước 3: Thẩm tra, xác minh nguyên nhân phát sinh tranh chấp; thu thập các giấy tờ, tài liệu liên quan do các bên cung cấp về nguồn gốc, quá trình và hiện trạng sử dụng đất.

Bước 4: Thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai

Chủ tịch UBND cấp xã thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp gồm:

- Chủ tịch Hội đồng: Chủ tịch/Phó Chủ tịch UBND xã;

- Đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã;

- Công chức làm công tác địa chính;

- Người sinh sống lâu năm, biết rõ về nguồn gốc cùng quá trình sử dụng thửa đất;

- Đại diện tổ chức, cá nhân khác.

Bước 5: Tổ chức cuộc họp hòa giải

Tại cuộc họp hòa giải cần có sự tham gia của các bên tranh chấp, thành viên Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai cùng những người có quyền và nghĩa vụ liên quan.

Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt.

Trường hợp 01 trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ 02 thì việc hòa giải được coi là không thành.

Bước 6. Lập biên bản hòa giải

- Trường hợp hòa giải thành:

Sau khi kết thúc buổi hòa giải, kết quả hòa giải phải được lập thành biên bản bao gồm các nội dung:

+ Thời gian, địa điểm tiến hành hòa giải

+ Thành phần tham gia buổi hòa giải

+ Tóm tắt nội dung tranh chấp (trong đó thể hiện rõ nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất đang tranh chấp, nguyên nhân phát sinh tranh chấp theo kết quả xác minh)

+ Ý kiến của Hội đồng hòa giải

+ Nội dung đã được các bên tranh chấp thỏa thuận hoặc không thỏa thuận.

Biên bản hòa giải cần phải có đầy đủ chữ ký của Chủ tịch Hội đồng, các bên tranh chấp và thành viên tham gia hòa giải (có dấu của UBND cấp xã)

- Trường hợp hòa giải không thành

UBND cấp xã hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn tới cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Vì Chân Lý Themis gửi tới quý khách hàng. Mong rằng nội dung trên sẽ giúp ích được cho quý khách hàng. Nếu quý khách hàng còn vướng mắc cần giải đáp vui lòng liên hệ cho Luật Vì Chân Lý Themis theo thông tin dưới đây.

📌 https://www.facebook.com/groups/congdongluatsudatdai.