Việc phân chia di sản thừa kế và nghĩa vụ thừa kế được dựa vào hai căn cứ chủ yếu là thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Người để lại di sản có quyền chỉ định rõ ai được hưởng di sản cũng như ai không được hưởng di sản do mình để lại mà không cần nêu rõ lý do. Vậy, trường hợp người bị truất quyền hưởng di sản thừa kế được quy định như thế nào?
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Người để lại di sản có quyền chỉ định rõ ai được hưởng di sản cũng như ai không được hưởng di sản do mình để lại mà không cần nêu rõ lý do. Vậy, trường hợp người bị truất quyền hưởng di sản thừa kế được quy định như thế nào?
Tại Khoản 1 Điều 626 Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định như sau về quyền của người lập di chúc:
“1. Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.”
Như vậy, người để lại di sản ngoài việc có quyền chỉ định thì còn có quyền truất quyền hưởng di sản của người thừa kế. Ở đây việc truất quyền có nghĩa là người để lại di sản thể hiện ý chí của mình trong di chúc về việc không muốn một hoặc nhiều người thừa kế hưởng di sản và điều này phải ghi trong di chúc hợp pháp.
Cần phân biệt người bị truất quyền thừa kế và người thừa kế không được chỉ định trong di chúc. Khi bị truất quyền thừa kế, thì người thừa kế không còn quyền hưởng di sản theo di chúc và theo pháp luật, nghĩa là không được hưởng di sản của người để lại thừa kế. Trường hợp do nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan mà người lập di chúc chỉ định người khác hưởng di sản, thì người thừa kế theo pháp luật là người không được chỉ định trong di chúc.
Trong trường hợp thừa kế được chia theo pháp luật, một số trường hợp không được hưởng di sản nêu tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015, gồm:
+ Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe; ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản; xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;
+ Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;
+ Bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó được hưởng;
+ Lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc, giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
Như vậy, truất quyền thừa kế theo ý chí của người để lại di chúc và không được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật là hoàn toàn khác nhau.
- Người bị truất quyền hưởng di sản: Người viết di chúc không để lại di sản cho người thừa kế và người này chỉ được hưởng nếu di chúc không có hiệu lực pháp luật.
- Không được hưởng di sản: Nếu người để lại di sản biết về những hành vi của người thừa kế theo Điều 621 Bộ luật dân sự 2015 nêu trên nhưng vẫn cho họ hưởng theo di chúc thì những người này vẫn được hưởng;
Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 644 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về những trường hợp được hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dung di chúc thì những người sau đây mặc dù đã bị truất quyền hưởng di sản nhưng vẫn được hưởng hai phần ba suất của một người được hưởng thừa kế theo pháp luật, quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi của những người có quan hệ gần gũi, huyết thống với người để lại di sản, dù bị truất quyền họ vẫn đáng được hưởng một phần di sản do người chết để lại.
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Cuối cùng, nếu bạn muốn truất quyền hưởng di sản của một thừa kế thì nên để ý và đảm bảo rằng di chúc của bạn phải hợp pháp theo điều 630 Bộ Luật Dân sự 2015. Trong trường hợp di chúc trái pháp luật thì nội dung trong di chúc bị vô hiệu và di sản sẽ được chia theo pháp luật.
-XT-
MỌI THẮC MẮC QUÝ KHÁCH HÀNG VUI LÒNG LIÊN HỆ TỚI:
HOTLINE: 03.2518.2518
FB: LUẬT SƯ THÀNH ĐẠT/ LUẬT VÌ CHÂN LÝ
ZALO: 03.2518.2518
ĐỊA CHỈ: CS1: PHÒNG 1936, TÒA HH4C, KHU ĐÔ THỊ LINH ĐÀM, HOÀNG MAI, HÀ NỘI.
CS2: PHÒNG 1810, TÒA HH1A, KHU ĐÔ THỊ LINH ĐÀM, HOÀNG MAI, HÀ NỘI.
XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!