1, Khung pháp lý
1.1, Xử phạt hành chính
Trước khi cân nhắc các biện pháp hình sự, các hành vi đăng tải thông tin sai sự thật thường bị xử phạt vi phạm hành chính. Cơ sở pháp lý chính là Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử quy định các mức xử phạt tương ứng đối với từng hành vi cụ thể:
- Hành vi “Đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân” sẽ bị phạt tiền từ 5 triệu đến 30 triệu đồng. Bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc gỡ bỏ đường dẫn đến thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn, thông tin vi phạm pháp luật đối với hành vi vi phạm (quy định tại Khoản 5 Điều 99).
Việc thiết lập khung xử phạt hành chính cho hành vi chia sẻ thông tin sai sự thật và khuyến nghị mọi người cần nâng cao ý thức khi sử dụng mạng xã hội, kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ cho thấy định hướng rõ ràng của pháp luật Việt Nam. Khung xử phạt hành chính đóng vai trò như một lưới an toàn của pháp luật. Nó giúp các cơ quan chức năng xử lý nhanh chóng và hiệu quả hàng loạt vụ việc vi phạm danh dự cá nhân hoặc tổ chức ở cấp độ nhẹ và trung bình. Điều này có tác dụng răn đe tức thời, đồng thời dự trữ nguồn lực của hệ thống tư pháp hình sự cho các vụ án có tính chất nghiêm trọng hơn, qua đó bảo vệ quyền tự do ngôn luận khỏi nguy cơ hình sự hóa một cách tùy tiện.
1.2, Truy cứu trách nhiệm hình sự
Trường hợp hành vi đăng tin giả, sai sự thật gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Để hành vi đăng tin sai sự thật trên mạng xã hội bị truy cứu TNHS, nó bắt buộc phải thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành của một tội danh cụ thể trong Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2025. Các dấu hiệu này bao gồm:
- Tính chất của thông tin: thông tin phải là bịa đặt, loan truyền sai sự thật (Điều 156 BLHS) hoặc thông tin được lợi dụng để gây ảnh hưởng đến lợi ích Nhà nước, xã hội (Điều 331 BLHS).
- Hậu quả: Gây ra thiệt hại nghiêm trọng (về danh dự, nhân phẩm, tài sản, sức khỏe tâm thần) hoặc ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự.
- Yếu tố lỗi: Đối với hầu hết các tội danh liên quan, bắt buộc phải là lỗi cố ý, đặc biệt là lỗi cố ý trực tiếp đối với tội vu khống.
3, Nhận biết thông tin giả, sai sự thật
Việc nhận biết và đối phó với tin giả, tin sai sự thật là vô cùng quan trọng để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi những tác hại tiềm ẩn trong môi trường mạng. Khi tiếp cận thông tin trực tuyến, bạn cần cảnh giác với các dấu hiệu nhận diện một bài viết thiếu tin cậy.
Tin giả thường có tiêu đề giật gân, thu hút bằng những từ ngữ mạnh mẽ, gây sốc hoặc phóng đại sự thật để câu kéo sự chú ý, đôi khi tiêu đề hoàn toàn không liên quan đến nội dung. Về hình thức, tin giả dễ mắc nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp, thông tin thiếu logic, văn phong thiếu chuyên nghiệp và định dạng lộn xộn; hình ảnh, video minh họa thường bị cắt ghép, chỉnh sửa hoặc mờ không rõ nét.
Đặc biệt, nguồn gốc thông tin là thường không ghi nguồn hoặc nguồn không rõ ràng, không nêu rõ tên người, địa điểm, thời gian cụ thể, hoặc đến từ các trang web, tài khoản lạ, không phải là cơ quan báo chí hay cơ quan nhà nước chính thống. Những trang này có thể dùng tên miền bất thường hoặc không có đuôi tên miền Việt Nam (.vn); người đăng tải thường sử dụng tài khoản giả mạo hoặc mới được tạo lập để che giấu danh tính thật.
Khi nghi ngờ một tin bài là giả, mọi người có thể thực hiện các bước xác minh như:
- Kiểm tra chéo với các nguồn tin chính thống.
- Kiểm tra nguồn gốc hình ảnh, video.
- Tìm kiếm thông tin về tác giả để đánh giá độ tin cậy.
- Tìm kiếm thông tin trên các trang chính thống để kiểm chứng sự thật.
Không gian mạng là phương tiện hữu hiệu để kết nối nhưng cũng ẩn chứa đầy rủi ro. Việc trang bị kỹ năng nhận diện và phản bác tin giả sẽ góp phần tạo ra một môi trường thông tin lành mạnh và an toàn. Hành động có trách nhiệm trên không gian mạng là trách nhiệm của mỗi người, là cách duy nhất để cá nhân và tổ chức tự bảo vệ mình và bảo vệ cộng đồng.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Vì Chân Lý Themis gửi tới quý khách hàng. Mong rằng nội dung trên sẽ giúp ích được cho quý khách hàng. Nếu quý khách hàng còn vướng mắc cần giải đáp vui lòng liên hệ cho Luật Vì Chân Lý Themis theo thông tin dưới đây.
-PT-
MỌI THẮC MẮC KHÁCH HÀNG VUI LÒNG LIÊN HỆ TỚI
FB: LUATTHANHDAT
ZALO: 03.2518.2518
CS1: PHÒNG 201, SỐ 170 TRẦN DUY HƯNG, P.TRUNG HÒA, Q.CẦU GIẤY, TP HÀ NỘI
CS2: PHÒNG 1936, TÒA HH4C, KĐT LINH ĐÀM, NGUYỄN HỮU THỌ, HOÀNG MAI, HÀ NỘI