TỘI PHẠM VÀ CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH TỘI PHẠM

Tội phạm là gì? Làm thế nào để xác định 1 hành vi là tội phạm? Trong bài viết dưới đây, Luật Vì Chân Lý THEMIS sẽ phân tích khái niệm tội phạm và 4 yếu tố cơ bản cấu thành mọi loại tội phạm. Cùng tìm hiểu với chúng tôi nhé!

Tội phạm là gì?

Khái niệm tội phạm đã được quy định tại Điều 8 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) như sau:

“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự.

Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác”.

Lưu ý, tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội, không phải để chỉ người thực hiện những hành vi này. Người thực hiện tội phạm được gọi là người phạm tội.

Các yếu tố cấu thành tội phạm

Dù là loại tội phạm nào cũng được cấu thành bởi 4 yếu tố: Chủ thể, khách thể, chủ quan và khách quan. Vì thế, để xác định 1 hành vi có phải tội phạm hay không, cần xác định 4 yếu tố cấu thành tội phạm này, cụ thể như sau:

Chủ thể của tội phạm:

Chủ thể của tội phạm trong quy định của BLHS 2015 bao gồm 2 chủ thể: Cá nhân và Pháp nhân thương mại

Cá nhân

Cá nhân phải có năng lực trách nhiệm hình sự. Vậy thế nào là có năng lực trách nhiệm hình sự?

Căn cứ quy định tại Điều 21 BLHS 2015 về tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự, có thể hiểu người có năng lực trách nhiệm hình sự là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội mà không mắc bệnh tâm thần, các bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi.

Bên cạnh đó, năng lực chịu trách nhiệm hình sự của cá nhân còn thể hiện ở ĐỘ TUỔI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ.

Pháp nhân thương mại

Pháp nhân thương mại được quy định tại Điều 74 và Điều 75 Bộ luật Dân sự 2015 phải đáp ứng được những điều kiện sau:

- Pháp nhân thương mại phải đảm bảo điều kiện của một pháp nhân:

(i) Được thành lập hợp pháp;

(ii) Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;

(iii) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác;

(iv) Tự chịu trách nhiệm bằng chính tài sản của mình;

(v) Nhân dân mình tham gia các quan hệ Pháp luật một cách độc lập.

- Pháp nhân thương mại là pháp nhân phải hoạt động vì mục đích lợi nhuận.

Chủ quan của tội phạm:

Mặt chủ quan của tội phạm được hiểu là những diễn biến tâm lý, suy nghĩ của chủ thể trước khi thực hiện hành vi, bao gồm: Lỗi, mục đích và động cơ phạm tội.

Tội phạm nào cũng phải là hành vi được thực hiện một cách có lỗi: Lỗi cố ý hoặc Lỗi vô ý.

Lỗi cố ý

- Cố ý trực tiếp:

Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy được hậu quả của hành vi này và mong muốn hậu quả đó xảy ra trên thực tế.

- Cố ý gián tiếp:

Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy được hậu quả của hành vi đó, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc hậu quả này xảy ra.

Ví dụ: Tội giết người (Điều 123 BLHS 2015), Tội cố ý gây thương tích (Điều 134 BLHS 2015), Tội hiếp dâm (Điều 141 BHLS 2015)…

Lỗi vô ý

- Vô ý trực tiếp:

Người phạm tội tuy thấy trước được hành vi của mình có thể nguy hiểm cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả của hành vi đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được.

- Vô ý gián tiếp:

Người phạm tội không thấy được hành vi của mình là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, mặc dù có thể thấy trước hậu quả của hành vi đó.

Ví dụ: Tội vô ý làm chết người (Điều 128 BLHS 2015), Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính (Điều 129 BLHS 2015)…

Khách thể của tội phạm:

Khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được Pháp luật và Hiến pháp bảo vệ (độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân…) mà tội phạm xâm phạm, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại ở mức độ đáng kể.

Ví dụ: Đối với TỘI CƯỚP TÀI SẢN, quan hệ xã hội bị xâm phạm là quyền sở hữu tài sản; Đối với TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH, quan hệ xã hội bị xâm phạm là quan hệ nhân thân, quyền được sống, được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm…

Khách quan của tội phạm:

Mặt khách quan của tội phạm là những yếu tố thể hiện ra bên ngoài của tội phạm, bao gồm: Hành vi nguy hiểm cho xã hội, thời gian, địa điểm, phương thức phạm tội, phương tiện và công cụ tiến hành tội phạm, hậu quả của hành vi, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả…

Ví dụ: Đối với TỘI CƯỚP TÀI SẢN, hành vi gây nguy hiểm cho xã hội là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc, khiến người bị hại không thể chống cự nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác.

Nếu bạn hay người thân là người bị hại nhưng chưa được các Cơ quan chức năng giải quyết, dựa vào bài viết này, hãy trình bày vụ việc của mình và phân tích 4 dấu hiệu của hành vi đó trong MẪU ĐƠN TỐ GIÁC TỘI PHẠM SAU ĐÂY để được các Cơ quan có thẩm quyền vào cuộc, tiến hành xác minh, điều tra và giải quyết.

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Vì Chân Lý Themis gửi tới quý khách hàng. Mong rằng nội dung trên sẽ giúp ích được cho quý khách hàng. Nếu quý khách hàng còn vướng mắc cần giải đáp vui lòng liên hệ cho Luật Vì Chân Lý Themis theo thông tin dưới đây.

📌 https://www.facebook.com/groups/congdongluatsudatdai.